Kiedy nie mamy pod ręką odtwarzacza DVD lub nie możemy znaleźć interesującej bajki w inny sposób, zaczynamy szukać w sieci. Jest cała masa stron, na których można znaleźć „najlepsze bajki dla dzieci na YouTube”, „najciekawsze animacje dla dzieci”, „najlepsze bajki na cda”. Ogromna większość z tych stron skieruje Was do produkcji miernych, często telewizyjnych (co nie oznacza z góry, że gorszej jakości, ale często tak jest), często fałszywych zlepków kilku animacji.

Oczywiście można posadzić dziecko przez taką bajką, nie sprawdzając nawet co rzeczywiście leci na YouTube – w końcu musisz odkurzyć, ugotować rosół, doczytać gazetę czy pomalować paznokcie, to jasne że każdy rodzic potrzebuje czasem chwili na załatwienie sprawunków bez dziecka wiszącego u nogi.

Jeśli jednak nie chcecie narażać swoich dzieci na dziwne, pirackie bajki, na niską jakość tych internetowych produkcji, skorzystajcie z naszej listy żelaznej, do której zawsze my możemy się odwołać, kiedy sytuacja wymaga oglądnięcia dobrego filmu animowanego.

Filmy Lwa Atamanowa

Na „Szkarłatny kwiat” Atamanowa trafiliśmy przypadkiem, ale szybko przypadł nam do gustu. Film radziecki (!) z 1952 roku, który jest interesującym zlepkiem rozwiązań podpatrzonych u Disneya i jednocześnie pięknym wizualnie dziełem, w którym tła (te płaskorzeźby w pałacach, te ozdobne piece ceramiczne, te wspaniałe stroje!) po 65 latach wciąż zachwycają.

Historia jest prosta: Zamożny kapitan Stiepan wyrusza za morze po prezenty dla swoich córek. Najmłodsza z nich życzy sobie szkarłatny kwiat – doprawdy niełatwo go znaleźć. Kiedy Stiepan w końcu ląduje na pewnej tajemniczej wyspie, spotyka tam bestię – przerażającą w wyglądzie, ale o przeciwnym do wyglądu usposobieniu. Bestia oddaje Stiepanowi szkarłatny kwiat, ale pod warunkiem, że kapitan odda mu w zamian swoją najmłodszą córkę. Kapitan godzi się, bo chce oszukać potwora, jednak córka Stiepana trafia w końcu do rajskich ogrodów bestii i tam zaczyna rozumieć, że wygląd przedziwnego stwora to coś innego niż jego charakter…

Jeśli coś Wam ta historia przypomina, to bardzo dobrze – to przecież „Piękna i Bestia”! Tak, film powstał na podstawie powieści Siergieja Aksakowa „Czerwony kwiatuszek”, będącej jedną z wersji baśni o Pięknej i Bestii.

Siłą filmu jest godny podziwu kunszt detali, ukochanych przez Lwa Atamanowa, reżysera „Szkarłatnego kwiatu”. Historia, dość nieskomplikowana, opowiedziana jest w czterdziestu minutach i momentami przypomina produkcje Disneya młodsze o półtorej dekady, ale też Atamanow zachowuje nad filmem wyraźną kontrolę artystyczną.

Film dostępny jest jedynie w rosyjskiej wersji językowej, ale historia jest na tyle prosta, że można ją opowiedzieć dzieciom przed projekcją, potem same się połapią o co chodzi i kto jest kim.

Kolejnym filmem tego reżysera który chcemy polecić jest „Królowa Śniegu”, jego bodaj najbardziej znane dzieło, powstałe równo 60 lat temu, w 1957 roku. Ten film zdobył nagrodę w Cannes i Złote Lwy w Wenecji, budził podziw świata w swoim czasie.

Film jest prostą rekonstrukcją baśni Andersena, którego pomnik pojawia się nawet w początkowych scenach filmu. Opowiada o poszukiwaniu rażonego lodową igiełką Królowej Śniegu Kaia przez jego przyjaciółkę Gerdę. Ta produkcja ma już ponad 60 minut, została też zdubbingowana w serii „Michaił Barysznikow – bajki mojego dzieciństwa”, chociaż poza Olem Zmruż Oczkiem poziom aktorstwa głosów pozostawia wiele do życzenia.

Plusem tych filmów jest to, że nie są tak przecukrowane jak podobne produkcje Disneya. Bestia, która przypomina niepokojącego Saturna z obrazu Goi, budzi prawdziwy niepokój, a Królowa Śniegu ze swoją oziębłością chłodzi do szpiku kości. Antagoniści nie są tu więc tak uładzeni jak ci z amerykańskich odpowiedników.

Filmy Leszka Gałysza

Leszek Gałysz jest naszym ulubionym twórcą polskich filmów animowanych dla dzieci. Większość z Was kojarzyć go będzie ze znakomitego serialu „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, ze wspaniałą, rockową ścieżką dźwiękową zespołu Lady Pank, z której „Marchewkowe pole” to już polski hit.

Tej historii nie trzeba nikomu przedstawiać: fantastyczne przygody dwóch braci to jazda na rollercoasterze zarówno pod względem fabularnym, jaki i animacyjnym, wizualnym i muzycznym.

Mniej osób może kojarzyć pełnometrażowy film Gałysza z 1999 roku. O „Odwróconej górze, albo filmie pod strasznym tytułem” już kiedyś wspominaliśmy, ciągle jednak wracamy do tego filmu, bo jest naszym ulubionym polskim filmem animowanym.

Podobnie jak w przypadku „O dwóch takich”, także tutaj ścieżka dźwiękowa jest po prostu arcydzielna, a obecność słowiańskiego folkloru mitologicznego (wiły, chlapy) daje wytchnienie od kolejnych bajek o księżniczkach i rycerzach.

Tym bardziej cieszy nas fakt, że Gałysz był tym twórcą, którego poproszono o przeniesienie „Tytusa, Romka i A’Tomka” na ekrany kin. „Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń” z 2002 roku jest historią może dość dydaktyczną, ale słuszną i wciąż ciekawą – to film mocno krytykujący konsumpcyjny tryb życia, co tylko pokazuje, że Papcio Chmiel wciąż miał wtedy ucho nastawione na słuchanie nastrojów społecznych, ba, nawet je potrafił wyprzedzać.

Tytus w tej historii zapada na chorobę zwaną „wścieklicą reklamicą”, która charakteryzuje się pragnieniem posiadania coraz to większej liczby nowych przedmiotów: telewizorów, nart, gitar i innych takich. Jego przyjaciele wychodzą z siebie, by uratować przyjaznego szympansa (ekhm, człowieka! – poprawiłby mnie Tytus) i warto zobaczyć ten film by zobaczyć w jaki sposób to robią i że koniec filmu nie zawsze musi oznaczać unicestwienie wroga – czasem wystarczy spróbować go zrozumieć czy może raczej pomóc mu zrozumieć siebie. Must see!

Kolejnym znakomitym serialem animowanym, jaki radośnie Wam polecamy, jest „Porwanie Baltazara Gąbki” na podstawie opowiadań Stanisława Pugaczewskiego, o których kiedyś już pisaliśmy w związku z ich wznowionym wydaniem.

Stworzony w latach 1969-70 serial z łatwością wytrzymuje próbę czasu, przy okazji wciąż niosąc w sobie tę aurę obecną w opowiadaniach Pugaczewskiego, podobną do tej z Kabaretu Starszych Panów.

Przyjaciel księcia Kraka, uczony Baltazar Gąbka znika z zamku na Wawelu, więc zatroskany władca prowadzi Smoka Wawelskiego, niezwykle eleganckiego, nawet jeśli gapowatego mieszkańca wzgórza Wawelskiego. Ten, umocniony kuchnią kucharza Bartoliniego Bartłomieja, wybiera się w podróż, by, mimo kłód rzucanych mu przez Szpiega z Krainy Deszczowców, odnaleźć Gąbkę.

Każdy odcinek ma zaledwie 6 minut, każdy ma swoją oddzielną dramaturgię i w piękny sposób pokazuje perypetie krakowskich bohaterów.

Inne

Trochę inną od powyższych produkcji jest „Jeżyk we mgle”, o którym pisaliśmy przy okazji wydania książkowej wersji tej opowieści). Ta krótka, bo dziesięciominutowa animacja w 2003 roku została najlepszym filmem animowanym wszech czasów i nawet jeśli takie tytuły zawsze będą budziły kontrowersje i sprzeciw, warto poznać dzieło Jurija Norsztejna, nawet jeśli dostępne jest jedynie w wersji rosyjskiej (czasem z polskimi napisami) – w tym wypadku warto posiłkować się książką wydawnictwa Sic! by wytłumaczyć dzieciom co dzieje się na ekranie.

Więcej o tej animacji pisaliśmy pod podanym wyżej odnośnikiem, teraz zachęcamy jedynie do oglądania „Jeżyka we mgle”.

Na koniec dodamy, że wszystkie te filmy są dziełem ciężkiej pracy bardzo wielu ludzi, efektem silnych wizji artystycznych wspaniałych twórców, którzy swoich widzów – nawet jeśli miały to być dzieci – traktowali bardzo poważnie, a więc nie na zasadzie, że dziecko wszystko przyjmie. I choćby za to warto i należy, kiedy to tylko możliwe, zaopatrzyć się w oryginalne wersje tych filmów, by twórcom zapewnić zasłużone wynagrodzenie, a w przyszłości, czemu nie, przekazać je swoim dzieciom po to, by pokazały wnukom.

LINKI DO FILMÓW: 

Szkarłatny kwiat, 1952 – https://www.youtube.com/watch?v=YhkoClW9Pns
Królowa śniegu, 1957 – https://www.cda.pl/video/5798880e/vfilm
Odwrócona góra, 2000, cz. 1 – https://www.youtube.com/watch?v=qkhFRLBWWRY
Odwrócona góra cz. 2 – https://www.youtube.com/watch?v=nuZlAeI7uNw&t=1841s
O dwóch takich, co ukradli księżyc, 1984-89 – https://www.youtube.com/watch?v=YVhUfpFZFmA
Porwanie Baltazara Gąbki, 1969-70 – https://www.youtube.com/watch?v=uOtKp-YVmkU&list=PL6ZP3jPV0w6wriJPQwgo_1Q81g4wOBtBu
Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń, 2002 – https://www.cda.pl/video/1523919d8
Jeżyk we mgle, 1975 – https://www.youtube.com/watch?v=jCsCntdsnnQ